Sau mấy ngày mưa ẩm ướt, nắng vừa hen hén lên là mạ cắp nón ra vườn cầm cuốc xới đất. Khoảnh đất nho nhỏ bên hè mấy nay ướt nhẹp nước mưa, mạ đang chờ nắng ráo để gieo xuống mấy nắm cải cay, xà lách, ngò rí, cúc tần cho kịp tết. Những nhát cuốc bới phụp vào đất, xới lên những tảng đất nâu nâu. Đàn gà xúm quanh những lát đất vừa được mạ lật ngược ra phơi nắng, chúng ríu ra ríu rít nhặt nhạnh đám giun dế chưa kịp chạy trốn. Những ụ mối, ụ kiến tràn ra, khiến lũ gà tranh nhau không dứt. Tiếng mạ xùy xùy đuổi đàn vịt bu quanh lưỡi cuốc. Đám chích chòe trên cây mít cũng góp vui bằng tiếng hót rộn rã. Một góc vườn bỗng chộn rộn giữa sớm mai có nắng.
Năm nào cũng vậy, tầm này là người trong xóm í ới gọi nhau, rủ mua đủ loại hạt giống, những loại hạt mà vườn nhà không để giống được. Mạ cũng mua đủ thứ hạt. Vạt đất nho nhỏ sau vườn được mạ chia đủ lối. Lối này sẽ gieo đám cải cay, xà lách, ngò rí, tần ô ăn sống. Lối bên kia phúp sẵn đất để giành gieo một ít bắp cải. Rồi luống để dành gieo vài hàng đậu bắp. Giữa trọt đất thì trồng xen mấy cây ớt, cây cà. Có khoảng đất bé xíu mà mạ phân bố đủ loại rau.
Riêng bầu, bí, mướp đã được mạ ươm sẵn trong góc nhà. Đám cây con lên xanh rì trong mấy bầu đất mạ kết từ mấy ngọn lá chuối sau vườn, chỉ cần chờ cây khỏe và trời ráo ấm là mang ra vườn xuống giống. Những giàn bầu, giàn bí năm trước vẫn còn nằm yên ngoài vườn, mưa nắng đã phủ lên những thanh tre lớp rêu mốc loang lổ xam xám. Chúng cứ nằm lặng lẽ một góc vườn, đợi chờ lứa cây mới phủ xanh.
Tôi hay nghe mạ í ới gọi hàng xóm sang nhà, có lúc là chia cho nắm hạt giống chưa gieo hết, có khi là tặng mấy cây con vừa được ươm lớn. Mạ cũng được người này người kia tặng đủ các loại cây con. Những cây giống mà vườn mạ chưa có. Đó là mấy bầu su su hàng xóm ươm thêm để “trừ hao”, giờ trồng không hết nên cho bớt, là mấy cây đậu đũa “lỡ” ươm hơi nhiều mà thiếu giàn để leo. Nhờ những sẻ chia trao tặng lại qua ấy, mà vườn nhà ai ở quê cũng đủ thứ rau quả tươi xanh.
Tôi thích loanh quanh nơi khoảnh đất sau vườn mạ những lúc trở về nhà. Thích ngắm nhìn đám rau quả nơi đó chậm rãi lớn lên theo từng ngày. Mới hôm trước đám tần ô, ngò rí, xà lách… chỉ mới nảy mầm, rải màu xanh lún phún trên đất. Hai chiếc lá bé tí ti chìa ra như hai hạt gạo ngậm lấy giọt sương đêm chưa kịp tan hết. Vậy mà nay bước chân ra vườn đã thấy đám rau đã vươn cao. Mạ cắp rổ ra vườn tỉa dần để ăn sống. Đám rau non xanh leo lẻo, những chùm rễ mỏng tang tua tủa trắng phau, chỉ cần rửa sạch là ăn vừa giòn vừa ngọt. Rau ăn sống, chỉ cần làm chén nước mắm giã với chanh tỏi ớt, hoặc kho chén nước ruốc, kỳ công hơn thì băm quả cà chua làm nước sốt với tôm băm nhuyễn. Gắp một nhúm rau chấm vào chén nước chấm thơm nức mùi tỏi ớt cay xè, nghe vị ngọt thanh của rau lá như tứa ra trong khoang miệng, vừa ăn vừa khen ngon không dứt.
Rồi đợi ít bữa, mấy đọt bầu đọt bí sau vườn đã vắt vẻo trườn qua khắp các thanh tre cũ kỹ, những tua rua cứ quấn lấy những cành tre. Từ trong mắt lá, những nụ hoa như những con mắt cười he hé ra. Một sớm bước ra vườn, bỗng dưng ngỡ ngàng bởi sắc hoa vàng rực rỡ sau hè nhà. Nắng loang loang rải đều trên cây lá, kéo lũ bướm ong về chập chờn nơi góc vườn. Mạ hay đi ra đi vào thăm ngó, lúc vắt cái đọt bí đang sà xuống đất lên giàn, lúc kéo đọt mướp đang cố leo lên ngọn mứt. Có khi chỉ đơn giản là nhổ nắm rau mang tặng hàng xóm cho kịp bữa cơm trưa.
Sau những ngày mùa đông rét mướt và lạnh lẽo, khu vườn đã trở mình thức giấc, bừng lên sự sống mướt xanh từ đôi bàn tay tảo tần của mạ. Mỗi lần nhìn vườn xanh ngát những luống rau vừa lên lúp xúp, tôi đều nhẩm tính trong lòng, vậy là tết lại đang cận kề bên hiên.
Ngọc Linh